Το Υπέροχο Μυστικό ενός Αιγυπτιακού Ναού
Ένας συναρπαστικός ναός που έχει δεχθεί έντονα την ελληνιστική επίδραση, «διηγείται» την ιστορία της ανθρώπινης ψυχής.
Της Ιουλίας Πιτσούλη
Πριν από μερικά χρόνια το δορυφορικό κανάλι του National Geographic μας κράτησε με κομμένη την ανάσα μέσα στη νύχτα. Σε ζωντανή σύνδεση μετέδιδε τα όσα θα αποκάλυπτε ένας ρομποτικός μηχανισμός εφοδιασμένος με κάμερα και οπτικές ίνες, ο οποίος θα εισχωρούσε στα βάθη ενός σφραγισμένου τμήματος της μεγάλης πυραμίδας της Γκίζας. Δυστυχώς η ανυπομονησία μας έπρεπε να περιμένει. Γιατί αυτό που τελικά αποκαλύφθηκε ήταν μια ακόμα σφραγισμένη δίοδος. Το ρομποτάκι έπρεπε να υποχωρήσει για κάμποσους μήνες μέχρι οι ειδικοί επιστήμονες να βρουν ένα τρόπο να ξεπεράσουν κι αυτό το εμπόδιο για να δουν τι κρύβεται πίσω του. Έτσι, για άλλη μια φορά τα μυστήρια της Αιγύπτου έρχονται ξανά στην επιφάνεια για να μας γοητεύσουν και να μας θυμίσουν πως είναι πολλά ακόμα αυτά που έχουμε να μάθουμε και να ανακαλύψουμε στη γη του Νείλου. Μερικά από αυτά τα μυστικά όμως είναι μπροστά στα μάτια μας και είναι εμφανή, φτάνει να μπορεί κάποιος να τα διακρίνει. Κάτι τέτοιο συμβαίνει με σημαντικούς ναούς της Αιγύπτου οι οποίοι, μάλιστα, είναι άμεσα συνδεδεμένοι με την ελληνιστική περίοδο και τις μυστικές γνώσεις των Πτολεμαίων. Όπως ο περίφημος ναός της Άθωρ.
Ένα Μυητικό Πέτρινο Βιβλίο
Στην Ντεντέρα, την αρχαία Τεντυρίδα, υψώνεται ο επιβλητικός ναός της Άθωρ που έγινε σταυροδρόμι συνάντησης μερικών από τους μεγαλύτερους ηγεμόνες του αρχαίου κόσμου και ήκμασε για τουλάχιστον 3500 χρόνια έχοντας ένα πολύ ιδιαίτερο μυστικό: η ίδια η δομή και η αρχιτεκτονική του αποτελούν ένα μυητικό βιβλίο που δείχνει το δρόμο προς την πνευματική φώτιση και την υπέρβαση του υλικού κόσμου. Στην πραγματικότητα αποτυπώνει τον μυστικό δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η ψυχή προκειμένου να επιστρέψει στην ουράνια κατοικία της. Το σημείο κλειδί στην πορεία επιστροφής είναι η προσφορά υπηρεσίας προς την ανθρωπότητα. Το πρώτο πράγμα που αντίκριζε κάποιος κοιτώντας το ναό της΄Αθωρ στη Ντεντέρα, ήταν τείχη που έφταναν σε ύψος 10 μέτρων για να κρατήσουν μακριά από τα μάτια των αμύητων τις ιερές τελετουργίες και την μυστικιστική αρχιτεκτονική. Στην πραγματικότητα τα τείχη ήταν τριπλά. Σε συμβολικό επίπεδο αντιπροσώπευαν μια τριπλή ασπίδα προστασίας που περιβάλλει τον πνευματικό χώρο. Από αυτά τα τριπλά τείχη σήμερα παραμένει όρθιο μόνο το εσωτερικό. Όμως, η ιερότητα αυτού του ναού δεν χάθηκε ούτε μετά την παρακμή του αιγυπτιακού πολισμού.
Το Μυστικό των 7 Μονοπατιών
Οι Έλληνες και κατόπιν οι Ρωμαίοι και αργότερα οι Χριστιανοί Κόπτες συνέχισαν να χρησιμοποιούν τον ίδιο λατρευτικό χώρο. Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ πέρασαν από εδώ διαφορετικές κουλτούρες, θρησκείες και λαοί ο χώρος κατάφερε να διατηρήσει τα συμβολικά αρχιτεκτονικά μυστικά του που βασίζονται σε πανανθρώπινα πρότυπα και αρχέτυπα. Όπως αυτά που απεικονίζονται στο διάκοσμο της οροφής της πρώτης αίθουσας, που είναι γνωστή ως Πρόναος. Ένα πλήθος από κολώνας υποδέχεται τον εισερχόμενο θυμίζοντάς του ότι εισχωρεί σε ένα εσωτερικό « ιερό δάσος». Τα κιονόκρανα σχηματίζονται από τη μορφή της Άθωρ που κοιτά προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Με αυτόν τον τρόπο υποδηλώνεται η ισορροπία και η «σφαιρική ματιά» που πρέπει να έχει ο πνευματικός αναζητητής. Στην οροφή ο διάκοσμος χωρίζεται σε 7 λουρίδες. Κάθε μια από αυτές τις , ζωγραφισμένες με υπέροχα χρώματα που ο χρόνος δεν κατάφερε να σβήσει , ζώνες της οροφής αποτελεί και έναν χάρτη πορείας. Αν πρόβαλε κάποιος με το νου του τις ζώνες της οροφής στο δάπεδο τότε θα έβλεπε να ανοίγονται μπροστά του 7 διαφορετικά μονοπάτια. Ανάλογα με την εκλογή που θα κάνει ο λοιπόν ο αναζητητής θα καθοριστούν και οι εμπειρίες του. Στην πραγματικότητα μόνο ένα από αυτά τα 7 μονοπάτια οδηγεί στα βάθη του ναού. Τα υπόλοιπα καταλήγουν σε αδιέξοδο. Πρόκειται για το μεσαίο. Είναι η περίφημη μέση οδός, το «μέτρο» των Ελλήνων. Αυτή οδηγεί στην προσέγγιση του Θείου, όπως μας διδάσκει και η αρχιτεκτονική του ναού.
Βαδίζοντας προς το Ιερό Άδυτο
Η μέση οδός οδηγεί λοιπόν στην επόμενη αίθουσα. Σ’ αυτήν μπορούσαν να εισέλθουν μόνο οι ιερείς του ναού. Σε συμβολικό επίπεδο αυτό πληροφορεί τον πνευματικό αναζητητή ότι προκειμένου να προχωρήσει ακόμα περισσότερο στο πνευματικό μονοπάτι πρέπει να γίνει «ιερέας». Θα πρέπει δηλαδή να θέσει τον εαυτό του στην υπηρεσία του Θεού έτσι ώστε με τα λόγια και τα έργα του να τιμά το Θεό και να καθοδηγεί τους άλλους ανθρώπους προς την ίδια κατεύθυνση. Και καθώς κάθε αίθουσα του ναού αντιπροσωπεύει και μια κατάσταση συνείδησης βλέπουμε ότι η επόμενη αίθουσα στην οποία εισχωρεί ο πνευματικός αναζητητής είναι του Θυσιαστηρίου. Εδώ λοιπόν πρέπει να θυσιάσει κάτι. Στην ουσία αυτό που πρέπει να θυσιάσει είναι ο κατώτερος εαυτός του, το εγώ. Τότε σε συμβολικό επίπεδο από ιερέας θα γίνει Αρχιερέας. Μπορεί πλέον να προχωρήσει στην επόμενη αίθουσα του Κύκλου των Θεών όπου πράγματι μόνο ο αρχιερέας είχε το δικαίωμα να εισέρχεται. Από αυτό το σημείο ξεκινά μια εσωτερική περιπλάνηση που αντιπροσωπεύεται από 11 παρεκκλήσια τα οποία είναι παρατεταγμένα σε έναν εσωτερικό διάδρομο. Σε κάθε ένα από αυτά υπάρχει μια κρύπτη που μέσα της κρύβονται πολύτιμα αντικείμενα που συμβολίζουν τις Θείες ιδιότητες οι οποίες κρύβονται μέσα μας και τις οποίες οφείλει να αφυπνίσει ο πνευματικός αναζητητής. Έτσι είναι πλέον έτοιμος να διεισδύσει στο Ιερό Άδυτο. Στην είσοδό του τον υποδέχονται δυο εγχάρακτοι καθρέφτες. Αποτελούν παγκόσμιο εσωτερικό σύμβολο και αντιπροσωπεύουν τη συνείδηση που πρέπει να είναι σαν καθρέφτης να δέχεται αλλά να μην παρακρατά την εικόνα του κόσμου, συνειδητοποιώντας πως πρόκειται ουσιαστικά για μια αντανάκλαση. Μια ψευδαίσθηση, όπως ακριβώς την περιέγραψε και ο Πλάτων επισημαίνοντας πως ο κόσμος που ζούμε είναι μόνο ένα αντικαθρέφτισμα του αληθινού κόσμου των Ιδεών.
Ζώντας το Μυστήριο Από Κοντά
Αν αυτός ο κόσμος είναι μια αντανάκλαση και υπάρχει ένας άλλος, πιο αληθινός, αυτό θα έπρεπε να αντιπροσωπεύεται και στη μυητική αρχιτεκτονική του ναού της Άθωρ. Και όντως έτσι είναι. Το αποκαλύπτει η στριφογυριστή σκάλα που ανελίσσεται προς τα πάνω σπειροειδώς οδηγώντας στην ταράτσα όπου υπάρχει το ιερό δώμα. Πρόκειται για μια θαυμάσια αντιστοιχία που μας θυμίζει ότι πρέπει να βγούμε έξω από τη δομή αυτού του κόσμου αν θέλουμε να φτάσουμε σε μια ανώτερη διάσταση. Και πράγματι το ιερό δώμα στην ταράτσα είναι αφιερωμένο στα μυστήρια του θανάτου και της ανάστασης του θεού Όσιρι, δηλαδή του αναστημένου ανθρώπου. Η θεά – Ουρανός στο ταβάνι είναι μια σφαίρα μέσα στην οποία περικλείονται σε ενότητα όλα τα ζώδια. Πρόκειται για τον αρχαιότερο ζωδιακό κύκλο. Όμως ο ναός της Άθωρ έχει πολλά ακόμα μυστικά όπως η μορφή της Κλεοπάτρας , του Ιούλιου Καίσαρα και του γιου τους Καισαρίωνα που είναι εγχάρακτες σε έναν από τους τοίχους του ναού ενώ τα ονόματά τους μνημονεύονται πολλές φορές στις εσωτερικές επιγραφές. Στα βάθη του ναού, σε μια υπόγεια αίθουσα υπάρχει επίσης ο περίφημος «λαμπτήρας του Νταίνικεν». Πρόκειται για μια απεικόνιση ενός συμβόλου που κατά τον Έριχ Φον Νταίνικεν δεν είναι παρά ένας ηλεκτρικός λαμπτήρας με τις αντιστάσεις του. Είναι προφανές πως μέσα σ’ αυτό το ναό όπως και σε πολλούς άλλους αιγυπτιακούς ναούς κρύβεται ένα πλήθος συναρπαστικών μυστικών. Όσα και να διαβάσει , όσα και να γράψει κανείς είναι πραγματικά ανεξάντλητα και οπωσδήποτε δεν μπορούν να συγκριθούν με το προσωπικό βίωμα. Είναι αλλιώς να βρίσκεσαι εκεί, να αγγίζεις με το χέρι σου το ζεστό από τον ήλιο πέτρινο κίονα, να ανακαλύπτεις ποιο από τα 7 μονοπάτια είναι η «μέση οδός» στο ναό της Άθωρ, να ακούς το σιγανό κελάρυσμα των νερών και θρόϊσμα των παπύρων στις όχθες του Νείλου. Όταν έρχεται όμως η κατάλληλη στιγμή βρίσκει ο καθένας μας το δρόμο που τον οδηγεί, εκεί που πρέπει να είναι…